Kawa w Polsce

Na tereny Rzeczypospolitej kawa trafiła dzięki licznym podróżom szlachty, dyplomatów i kupców do krajów Europy Południowej i na Bliski Wschód. Początkowo była ona pita wyłącznie w celach towarzyskich, jako alternatywa dla popularnych nalewek, win i innych alkoholi. Z czasem w jej piciu znalazły przyjemność wszystkie stany społeczne w kraju.

Zanim przywieziono kawę…

Gruba warstwa tłustej śmietanki – oto przepis na polską kawę!
Gruba warstwa tłustej śmietanki – oto przepis na polską kawę!

W Polsce pito alkohole i to w naprawdę dużych ilościach. Tak naprawdę to żadne zaskoczenie, biorąc pod uwagę fakt, iż praktykowano to w prawie każdym europejskim państwie. Dodanie nawet niewielkich ilości alkoholu do codziennych napoi gwarantowało, iż nikt nie ulegnie zatruciom pokarmowym z powodu zbyt tłustego jedzenia (a prawdziwa, staropolska kuchnia aż ociekała od tłuszczów i mięsiw) lub źle przechowywanej wody. Niestety, Polacy tak bardzo zaczęli się opijać, iż tego typu zachowanie zaczęło być publicznie napiętnowane, nawet przez literatów. Sprowadzenie ziaren kawy miało być alternatywą dla piwa. Smak kawy z mlekiem bardzo doceniał król Jan III Sobieski oraz Bohdan Chmielnicki. W listach do swojej ukochanej żony zalecał, by w domu zawsze znajdowała się porcja świeżego mleka, które wzbogaca ten egzotyczny napój. W XVIII wieku fabryka porcelany w Ćmielowie zaczęła produkować kawowe zastawy, które cieszyły się sporą popularnością wśród arystokracji i bogatych mieszczan. To właśnie przełom XVIII i XIX wieku datuje się na wzrost popularności picia kawy. Moda na małą czarną przyszła z Gdańska, gdzie kupcy i handlarze często gościli w tak zwanych kafehauzach, gdzie pijano kawę przyrządzają na różne sposoby.

Kawa na sposób polski

Początkowo Polacy pijali kawę w zwykły sposób: zaparzali ją bez żadnych dodatków. Z czasem zaczęto eksperymentować, jednak najbardziej do gustu przypadła kawa ze sporą porcją świeżej, tłustej śmietanki, stąd też wzięła się jej nazwa – kawa po polsku. Napar niemiecki był o wiele słabszy, ze znacznie mniejszą ilością śmietanki, którą często zastępowało mleko.

Wśród innych ciekawostek na temat kawy, warto wspomnieć o:

  • Początkowo kawa była sprowadzana jako produkt leczniczy do trudności z trawieniem;
  • Ziarna kawy trzeba było samodzielnie prażyć w domu, co z pewnością wpłynęło na początkowy negatywny osąd kawy z racji braku odpowiednich umiejętności;
  • Z terenów Prus przyszła moda namieszanie kawy z cykorią. W 1818 roku Bohm założył pierwszą w kraju wytwórnię kawy zbożowej;
  • W 1795 roku ukazała się pierwsza w Polsce książka poświęcona kawie. Była to „Krótka wiadomość o kawie i jej właściwościach i skutkach na zdrowie…” z francuskiego przekładu;
  • Picie kawy popularyzowały polskie czasopisma, m.in. „Monitor” oraz „Patriota Polski”;
  • Bogate warstwy społeczne posiadały tak zwaną kawiarkę, czyli służbę zatrudnioną specjalnie do przygotowywania tego napoju.

Pierwsze kawiarnie

Z jednej strony żyjący w XVI wieku Jan Andrzej Morsztyn stwierdził, że to „napój, jak brzydka trucizna i jady, co żadnej śliny nie puszcza przez zęby, niech chrześcijańskiej nie plugawi gęby”. Początkowo kawa nie była ceniona przez Polaków. Wpłynęło na to głównie jej tureckie pochodzenie, kojarzące się z odwiecznym wrogiem Rzeczypospolitej i pogańską kulturą. Pierwsza kawiarnia pojawiła się w Polsce w 1724 roku w Ogrodzie Saskim w Warszawie (prowadził ją Meyerhofer), jednak bardzo szybko zbankrutowała z powodu braku klientów. Na szczęście zalety kawy szybko zostały docenione, a jej hołd oddany przez jednego z największych poetów polskiej literatury, Adama Mickiewicza. Zapraszam do posłuchania fragmentu:

Dopiero w XIX wieku Polacy w pełni docenili smak małej czarnej, której można było skosztować w niewielkich kawiarniach. Prawdziwe apogeum popularności kawa przeżywała w czasie 20-lecia międzywojennego, kiedy to wyjście na filiżankę kawy uchodziło za elegancki zwyczaj dobrze wychowanych ludzi. Tak więc w lokalach i kawiarniach można było spotkać poetów, malarzy, literatów, dziennikarzy i publicystów. Niewątpliwie przyczynili się oni do promocji kosztowania kawy poza domem, w trakcie której omawia się różnorakie problemy. I tak pozostało do tej pory. Każdego dnia setki tysięcy Polaków kupuje przed przyjściem do pracy kubek świeżo zaparzonej kawy lub też spotyka się ze znajomymi popołudniami w niewielkich kawiarniach na miłą pogawędkę.

Bibliografia:

  1. http://www.milosnicykawy.pl/historia-kawy
  2. http://www.aromatkawy.pl/historia_kawy_w_polsce.html
  3. Kawa w Polsce: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa#Kawa_w_Polsce

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Time limit is exhausted. Please reload the CAPTCHA.